عقيده اهل سنت و الجماعت

📢آیا برداشت نجدیون از شرک و توحید مطابق با منهج سلف صالح است؟ (بخش اول)

‼️موضوع شفاعت و مفهوم شرک یکی از مسائل مهمی است که در میان برخی جریان‌های فکری، از جمله مکتب نجدی و پیروان محمد بن عبدالوهاب، مورد اختلاف قرار گرفته است. نجدیون بر این باورند که هرگونه توسل و طلب دعا از اولیا و صالحین، شرک محسوب شده و افرادی که چنین اعتقادی دارند، مشابه مشرکان صدر اسلام هستند. اما آیا این دیدگاه، مطابق با فهم سلف صالح است؟

برای بررسی این مسئله، ابتدا باید مفهوم شفاعت در قرآن و سنت را روشن کنیم و سپس به تفاوت اعتقاد مسلمانان با مشرکان بپردازیم.

🔹تفاوت اساسی بین اعتقاد مشرکان و باورهای مسلمانان درباره شفاعت

در قرآن کریم، خداوند متعال بارها به مسئله‌ی شفاعت پرداخته است و تفاوت اساسی بین عقیده‌ی مشرکان و باور موحدان را بیان کرده است.

1️⃣ اعتقاد مشرکان درباره شفاعت

مشرکان در زمان پیامبر صلی الله علیه وسلم بر این باور بودند که معبودانشان (اعم از بت‌ها، فرشتگان، جنیان یا افراد مقدس) به‌طور مستقل قدرت نفع و ضرر دارند و حتی در اموری که خارج از توان آن‌هاست، می‌توانند بدون اذن خداوند برای بندگان شفاعت کنند و خداوند نیز ناگزیر از پذیرش شفاعت آن‌ها است.

✅ خداوند این عقیده‌ی باطل را در قرآن کریم چنین رد می‌کند:
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللَّهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللَّهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
(سوره یونس، آیه 18)

✅ همچنین می‌فرماید:

وَلَا تَنفَعُ ٱلشَّفَـٰعَةُ عِندَهُۥ إِلَّا لِمَنۡ أَذِنَ لَهُ
(سوره سبأ، آیه 23)

این آیات نشان می‌دهد که شفاعت، برخلاف تصور مشرکان، یک امر مستقل نیست و تنها با اذن خداوند امکان‌پذیر است.

2️⃣ باور مسلمانان درباره شفاعت

مسلمانان اهل سنت که به توسل و طلب دعا از پیامبران و صالحین معتقدند، هرگز بر این باور نیستند که آن‌ها به‌طور مستقل می‌توانند شفاعت کنند. بلکه آن‌ها معتقدند که:

✅ شفاعت تنها با اذن خداوند امکان‌پذیر است:

مَن ذَا ٱلَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ
(سوره بقره، آیه 255)

✅ هیچ موجودی مالک چیزی نیست مگر به اذن الهی:
قُلِ ٱدْعُوا ٱلَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍۢ فِى ٱلسَّمَـٰوَٰتِ وَلَا فِى ٱلْأَرْضِ
(سوره سبأ، آیه 22)

✅ اولیاء و صالحان اگر شفاعت کنند، تنها با اجازه و رضایت خداوند خواهد بود:
وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرْتَضَىٰ
(سوره انبیاء، آیه 28)

📌بنابراین، تفاوت بزرگی میان عقیده مشرکان و باور مسلمانان درباره شفاعت وجود دارد. مشرکان، شفاعت را امری مستقل از اراده الهی می‌دانستند، اما مسلمانان معتقدند که هر شفاعتی تنها با إذن خداوند امکان‌پذیر است.

🔹اشتباه نجدیون در فهم مسئله شفاعت و توحید

✅ یکی از خطاهای اساسی نجدیون این است که هرگونه طلب دعا از اولیا را معادل شرک جاهلی می‌دانند. آنان بدون در نظر گرفتن تفاوت میان عقیده مشرکان و باور مسلمانان، هر مسلمانی را که از پیامبر صلی الله علیه وسلم یا صالحان طلب دعا کند، متهم به شرک و کفر می‌کنند.

⚠️ در حالی که عقیده مسلمانان کاملاً روشن است:

1️⃣ آن‌ها تنها الله را معبود می‌دانند و معتقدند که هیچ موجودی مستقل از او قدرتی ندارد.
2️⃣ آن‌ها به لا إله إلا الله ایمان دارند و بر این باورند که تنها خداوند مالک همه چیز است.
3️⃣ آن‌ها هیچ کسی را شریک خدا نمی‌دانند و معتقدند که حتی پیامبران و اولیا نیز بی‌نیاز از خدا نیستند.
4️⃣ آن‌ها معتقدند که شفاعت تنها با اذن الهی صورت می‌گیرد و هیچ‌کس نمی‌تواند بدون اجازه خداوند شفاعت کند.

⁉️آیا چنین عقیده‌ای، شرک محسوب می‌شود؟!

🔸 نجدیون در این مسئله دچار اشتباه بزرگی شده‌اند. آنان بدون در نظر گرفتن نیّت و اعتقاد قلبی مسلمانان، صرفاً به دلیل استفاده از الفاظی مانند «یا رسول الله» یا «مدد یا ولی الله» حکم به شرک داده‌اند، در حالی که همان‌طور که بیان شد، ملاک شرک، اعتقاد به استقلال و بی‌نیازی شفاعت‌کننده از خداوند است، نه صرف استفاده از الفاظی خاص.

👈نتیجه‌ی بخش اول

✅ مشرکان معتقد بودند که بت‌ها و مقدسین‌شان به طور مستقل شفاعت می‌کنند، اما مسلمانان فقط شفاعت مشروط به اذن الهی را می‌پذیرند.
✅ طلب دعا از اولیا و انبیا با اعتقاد به اینکه آنان بدون اذن الهی قدرتی ندارند، شرک نیست.
✅ علمای اهل سنت مشروعیت توسل را پذیرفته‌اند و این امر در سیره صحابه نیز دیده می‌شود.
✅ نجدیون در تعریف شرک دچار افراط شده‌اند و برخلاف فهم سلف صالح، بسیاری از مسلمانان را متهم به شرک کرده‌اند.