حاتم بلخی گفت:
«ای مردم بلخ، علم را از علمای این زمان بیاموزید، ولی به آنها اقتدا نکنید بلکه به علمای متقدم اقتدا کنید، چون علمای زمان ما شایستۀ اقتدا کردن نیستند» (الحاوي للفتاوی، از امام حصیری بخاری).
من میگویم:
ای حاتم، شما حد اقل در آن زمان میتوانستید بر علمای عصر تان در آموختنِ علم اعتماد ورزید، و علمای تان صادقانه آرای متقدمین را به مردم بازگو میکردند و آرای مذهب حنفی را امانتکارانه به مردم نقل میکردند.
وای به حال ما، که امروز علمای این عصر آرای مذهب حنفی را با آرای اهل حدیث آمیخته اند، آرای متأخرین را که متأثر از اهل حدیث گشته اند فوقِ متقدمین نهاده اند، و مصلحتاندیشی بخاطر وحدت امت آنقدر ایشان را مشغول داشته، که تحریف آرای امام ابوحنیفه و متقدمین مذهب حنفی را در پرتو این مصلحت، بجا و شایسته میدانند. خودشان در اصول و عقائد پیرو سلفیت و مخالفین ابوحنیفه اند، ولی جهت کسبِ اعتبار نزد مردم خود را حنفی معرفی میکنند.
حالا ما جز رجوع مستقیم به کتب متقدمین ما، دیگر هیچ چارهای نداریم. یگانه راه ما برای شناخت دقیق مذهب حنفی، مطالعۀ کتابهای متقدمین این مذهب است.